The post Sophie Lewis at Socialism 2025 appeared first on Asia Commune.

Greetings from the desk of Tricontinental: Institute for Social Research.

In 1962, Florence Nwanzuruahu Nkiru Nwapa (1931–1993), mostly known as Flora Nwapa, sent a book manuscript to the Nigerian writer Chinua Achebe (1930–2013). Four years earlier, Achebe, at the tender age of twenty-eight, had published his landmark novel Things Fall Apart with Heinemann. The novel arrived in Heinemann’s London office as the decolonisation movement began to change the shape of the African continent (Ghana won its independence in 1957, three years after Nigeria – both countries with an English-speaking population, however small, that used Heinemann’s science and English books in their education system). Achebe’s book inspired Heinemann’s Alan Hill to recruit Evander ‘Van’ Milne from Nelson Publishers (where Milne had published the autobiography of Kwame Nkrumah in 1957). Both Hill and Milne had left-wing politics, which is why Heinemann’s African Writers Series (AWS) published the work of Nkrumah, Kenneth Kaunda, and other national liberation leaders. By the time Flora Nwapa sent her book to Achebe, he was working as an advisor to the AWS and sent her money to mail her manuscript to London.

Heinemann published Nwapa’s book Efuru in 1966, making it one of the first English-language novels by an African woman to be published and the twenty-sixth in the series. The next book by a woman, again Nwapa, was Idu (1970), the fifty-sixth in the series. The women authors in this landmark series of African fiction were stunning both for their brilliance and their rarity:

No. 100: Bessie Head (South Africa), Maru (1972)
No. 131: Doris Lessing (Zimbabwe), The Grass is Singing (1973)
No. 149: Bessie Head (South Africa), A Question of Power (1974)
No. 159: Martha Mvungi (Tanzania), Three Solid Stones (1975)
No. 177: Nadine Gordimer (South Africa). Some Monday for Sure (1976)
No. 182: Bessie Head (South Africa), The Collector of Treasures (1977)
No. 203: Rebeka Njau (Kenya), Ripples in the Pool (1978)
No. 227: Buchi Emecheta (Nigeria), The Joys of Motherhood (1979)
No. 220: Bessie Head (South Africa), Serowe: Village of the Rain Wind (1981)
No. 248: Mariama Bâ (Senegal), So Long a Letter (1989)

The former French and Portuguese colonies were no different in this regard. Aminata Sow Fall of Senegal led the way with Le revenant (The Ghost, Dakar: Nouvelles Editions Africaines, c. 1976) in French while Paulina Chiziane of Mozambique led the way in Portuguese with Balada de Amor ao Vento (Love Ballad to the Wind, Maputo: Associação dos Escritores Moçambicanos, 1990) alongside Filomena Embaló of Guinea-Bissau with Tiara (Tiara, Lisboa: Instituto Camões, 1999). Each of these books is grounded in the struggle for freedom.

Meanwhile, Mabel Dove Danquah and Efua Sutherland pioneered journalism in Ghana, with Danquah running Accra Evening News in 1951 and Sutherland running the literary magazine Okyeame and founding the Ghana Society of Writers in 1957 (Sutherland also created the Ghana Experimental Players and Ghana Drama Studio in 1961). In South Africa, Noni Jabavu published her memoir Drawn in Colour: African Contrasts with the London-based publisher John Murray in 1960 while Miriam Tlali published her fabulous novel Between Two Worlds (originally released as Muriel at Metropolitan) with Ravan Press in 1975. In Kenya, Grace Ogot became the first woman to be published by the East African Publishing House with her novel The Promised Land (1966) while in Nigeria Zulu Sofola produced her play The Deer and The Hunters Pearl (1969). Egypt’s Nawal El Saadawi, Morocco’s Khanata Banuna, and Algeria’s Assia Djebar broke ground for many other women writing in Arabic. There is a rich tradition of women writing on the African continent.

Antoinette Lubaki (DRC), Sans titre (Untitled), c. 1929.

That is precisely why Inkani Books, affiliated with Tricontinental: Institute for Social Research, has decided to offer an annual prize for a non-fiction book manuscript written by a woman (whether cis- or transgender). As our editor at Inkani Books Efemia Chela wrote in a Tricontinental Pan-Africa newsletter earlier this year, ‘This prize is not just an accolade; it is a reclamation of space, a declaration that African revolutionary women’s narratives will no longer be sidelined’.

The prize is named after the great African revolutionary Andrée Blouin (1921–1986), who was a close associate of Patrice Lumumba (even co-writing his independence speech delivered in June 1960). She was radicalised when her son René died of malaria at age two after being denied life-saving quinine in a French colonial hospital, where the medication he needed was designated for Europeans only. In her autobiography My Country, Africa (1983), she wrote of colonialism and the hideousness of colonial normalcy: ‘I understood at last that it was no longer a matter of my own maligned fate but a system of evil whose tentacles reached into every phase of African life’.

While establishing a reputation as an outspoken journalist, Blouin was invited by Antoine Gizenga (later the prime minister of the Democratic Republic of the Congo) to build the Mouvement Féminin pour la Solidarité Africaine (Women’s Movement for African Solidarity). Blouin found that the Congo, that ‘extraordinary reservoir of minerals’, was treated as Belgium’s own personal vault. Her association with Lumumba’s movement for freedom introduced her to kindred spirits and kindled a deep sense of joy in the struggle. The drab realities of colonialism paled in significance to the brightness of national liberation.

Chéri Samba (DRC), L’Arbre (The Tree), 1987.

When Blouin published her autobiography in 1983, it was not accorded the reception it deserved. Those were difficult times for Pan-Africanism and for the Third World: the dreams of national liberation had largely been crushed by coups (against Lumumba in 1961 and Nkrumah in 1966), the debt crisis (almost all African countries struggled to service their ballooning debts), and the emergence of national bourgeoisies that seemed more content to collaborate with international mining companies than to build their own economies. The only bright spark in this period came from Upper Volta, where Thomas Sankara took power in 1983, changed the name of his country to Burkina Faso (meaning ‘land of upright people’), and pushed a revived agenda that would have made Lumumba proud (we do not know how Blouin reacted to the news of this development in the Sahel). Had Blouin’s autobiography – published the same year that Sankara took power – been linked to the dynamism of Burkina Faso, there might have been a renewal of interest in the historical line that went from Blouin to Sankara, who put women’s emancipation at the centre of his country’s revolutionary project. Sadly, that thread was not properly strengthened.

Over the past few years, however, there has been an important recovery of Blouin’s heritage. Here are some of the contours of that revival:

1. In 2019, in Kinshasa (Democratic Republic of the Congo), a number of young people created the Centre Culturel Andrée Blouin to hold events and train Congolese youth in the history and possibilities of Pan-Africanism.
2. In 2023, Tricontinental: Institute for Social Research partnered with the Centre Culturel Andrée Blouin, the Centre for Research on the Congo-Kinshasa (CERECK), and Likambo Ya Mabele (Land Sovereignty Movement) to research and write dossier no. 77, The Congolese Fight for Their Own Wealth (published in June 2024).
3. In 2024, award-winning director Johan Grimonprez placed Blouin’s story at the centre of his Oscar-nominated film Soundtrack to a Coup d’État.
4. In 2025, Verso Books republished My Country, Africa with an epilogue from Blouin’s daughter Eve.
5. Next year, Inkani Books will publish Ludo Martens’ gripping story of the rebellion led by Blouin’s comrade Pierre Mulele.

We hope very much that the annual prize will further uplift non-fiction writing by African women along Blouin’s lineage and that its existence will increase interest in women such as Blouin, Josie Mpama, Ruth First, and others who gave their lives to the struggle for Pan-African emancipation.

Moké (Democratic Republic of the Congo), Kinshasa at Noon, 1980.

Many of these women, like Blouin, were institution builders. Nwapa, for instance, was not only a novelist but a publisher who founded Tana Press in 1977 to ensure that books written on the continent find readers on the continent. National liberation movements also set up their own publishing houses, which impacted literacy campaigns in their countries, as we showed in our study on political education in Guinea-Bissau. There is a rich history of African book publishing that merits further study, including publishers such as Alioune Diop (Présence Africaine, 1947), D. B. Oni (Onibonoje Press, 1958), Engelbert Mveng (Editions CLE, 1963), Henry Chakava, Taban Lo Liyong, and Ngũgĩ wa Thiong’o (East African Publishing House, 1965), Margaret Busby (Allison and Busby, 1967), Mothobis Mutloatse and Miriam Tlali (Skotaville Publishers, 1982), Irene Staunton and Hugh Lewin (Baobab Books, 1987), and Walter Bgoya (founder of Mkuki na Nyota, 1981). Their work inspires Inkani Books.

Please spread the word about the Andrée Blouin Prize, applications due 30 April deadline.

Warmly,

Vijay

The post Andrée Blouin Is Our Kind of Pan-African Revolutionary: The Fourteenth Newsletter (2025) appeared first on Asia Commune.

අනූවේ දශකයේ ආරම්භයේ ඇවිලී ගිය බටලන්ද වධකාගාරය පිළිබඳ උණුසුම් සංවාද විවාද බටලන්ද පිළිබඳ කොමිසම් සභාවක් පත් කිරීමෙන් බොහෝ දුරට සමහන් විය. කොමිසම ඉදිරියේ දුන් සාක්ෂිවලට මහත් ප්‍රසිද්ධියක් ලැබුණ ද එහි වාර්තාව ගැන ප්‍රමාණවත් උනන්දුවක් දැක් වූයේ නැත. අනූ හතරේ දී චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග ජනාධිපති වශයෙන් තේරී පත් වීමෙන් හා අනතුරුව පැවති මහා මැතිවරණයේ දී පොදුජන එක්සත් පෙරමුණු රජය බලයට පත්වීමෙන් පසුව බටලන්ද වධකාගාරය මෙන්ම තවත් ආන්දෝලනාත්මක ඝාතන රැසක් ගැන විමර්ශන කොමිසම් සභා පත් කෙරිණ. එවැනි කොමිසම් සභාවලින් විශේෂයෙන්ම සඳහන් කළ යුතු වන්නේ චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග ගේ සැමියා වූ විජය කුමාරතුංග ඝාතනය ගැන පත් කළ කොමිසම් සභාවයි. එහෙත් චන්ද්‍රිකා රජය යටතේ පත් කරන ලද අනෙක් කොමිසම් සභා වාර්තා මෙන් ඒ සියල්ල හමස් පෙට්ටියට වැටිණ. ඒ ගැන යාන්තමින් හෝ සඳහන් වූයේ මැතිවරණයක් ආසන්නයේ දී ප්‍රතිවාදීන්ට පහර ගැසීමට පමණි.

පුදුමයකට මෙන් නැවත වරක් බටලන්ද දේශපාලන කරලියේ උණුසුම් මාතෘකාවක් බවට පත්විය. ඒ අල් ජසීරා රූපවාහිනියෙන් ප්‍රචාරය වූ සම්මුඛ සාකච්ඡාවක දී හිටපු ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහ කළ ප්‍රකාශයක් සමග ය. අල් ජසිරා විචාරකයාගේ ප්‍රශ්නයකට පිළිතුරු දුන් රනිල් වික්‍රමසිංහ බටලන්ද කොමිසමේ වාර්තාවක් නැතැයිද එමනිසා එවැනි වාර්තාවක් ගැන තමාගෙන් ප්‍රශ්න නොකළ යුතුයැයිද ඔහුටම සුපුරුදු උද්ධච්ඡ ලීලාවෙන් පිළිතුරු දුන්නේය. බටලන්ද ගැන වාර්තාවක් පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත්ව නැතැයි රනිල් වික්‍රමසිංහ සාක්ෂියක් වශයෙන් සහතික වූයේය.

දශක ගණනාවක් නිෂ්ක්‍රීයව තිබු සේවා නූලක් ගිනි ගත්තේ ඉන් පසුවය. පසුගිය කාලය පුරාම ජනතාවගෙන් වසං කර තිබු විවිධ අක්‍රමිකතා සහ දූෂණ හෙළි කිරීමේ නිමාවක් නැති කාර්යකට උර දි සිටින ජාතික ජනබල වේගයේ ආණ්ඩුවට මෙය මාහැඟි අවස්ථාවක් විය. බටලන්ද කොමිසමේ වාර්තාවක් තිබෙන බව පැවසු සභානායක බිමල් රත්නායක එය වහාම පාර්ලිමේන්තුවේ සභා ගත කරන බවට සහතික වූයේය. ඉන් නොනැවතී ඒ සඳහා දින දෙකක පාර්ලිමේන්තු විවාදයක් පැවැත්වීමට තම ආණ්ඩුව සූදානම්යැයි කීවේය. පුවත් පත් වාර්තා අනුව සිංහල දෙමළ අවුරුද්දෙන් පසුව එම විවාදය පැවැත්වීමට දින වෙන් කර ඇත.

යෝජිත පාර්ලිමේන්තු විවාදය ගැන මුළින්ම කිව යුත්තේ පාර්ලිමේන්තුවේ පැවැත්වෙන අනෙකුක් විවාද මෙන් එය නිසැකයෙන්ම නිදහසේ මඩ ගසා ගැනීමකින් කෙළවර වන බව ය. දැනටමත් භීෂණ කාලයේ ජනතා විමුක්ති පෙරමුණේ සන්නද්ධ අංශය වූ දේශප්‍රේමී ජනතා ව්‍යාපාරයෙන් ඝාතනය කරන ලදැයි කියන එක්සත් ජාතික පාක්ෂිකයන්ගේ නාම ලැයිස්තුවක් පාර්ලිමේන්තු මංත්‍රීවරියක් ඉදිරිපත් කළාය. පාර්ලිමේන්තු විවාදයේ දී මෙවැනි සිය ගණනක් වූ සිද්ධීන් නැවතත් සජීවී වනු ඇත. යුක්තිය පසිඳලීම කඩිනම් වන ආකාරයක් හෝ මෙවැනි සිද්ධීන් දකුණේ හෝ උතුරේ නැවත සිදු වීම වැළැක්වීමට ගත යුතු ක්‍රියා මාර්ග සහ ප්‍රතිපත්ති තීරණ කිසිවක් පාර්ලිමේන්තු විවාදයෙන් පැහැදිලි වේයැයි කිව නොහැකිය. විය හැකි එකම දේ දින දෙකක විවාදයක් සඳහා මහජන මුදල් අපතේ යැවීමක් පමණි. බටලන්දේ වධකාගාරයේ දී අහිමි වු ජීවිතවලට වන්දියක් හෝ එහි වින්දිතයන්ට සැනසීමක් නොලැබෙනු ඇත.

බටලන්ද වධකාගාරයේ විමර්ශන කොමිසමට අමතරව චන්ද්‍රිකා පාලනය යටතේ පත් කරන ලද වෙනත් කොමිසම් සභා වාර්තාවලින් වැරදිකරුවන්ට දඬුවම් දිමක් හෝ අපහරණය කළ රාජ්‍ය සම්පත් ලබා ගැනීමට සහ නැවත එවැනි දේ සිදු නොවීමට කිසිම පියවරක් ගත් බවක් දක්නට නැත. එම වාර්තාද බටලන්ද වාර්තාව මෙන් හමස් පෙට්ටියට වැටී ඇත.

මෙම වාර්තා සිහිපත් වන්නේ ජාතික ජන බලවේගයේ ඇමතිවරුන් දිනපතාම පාහේ පසුගිය පාලනය සමයේ සිදු කළ අකටයුතු අක්‍රමිකතා පාර්ලිමේන්තුවේ දී හෙළි කරන නිසාය. ඇත්තෙන්ම එම හෙළිදරවු කිරීම් බෙහෙවින් වැදගත් ය. ආණ්ඩුවේ සෑම මට්ටමකම වංචා දූෂණ සිදුවන බව සාමාන්‍ය දැනුම වුවත් ඒවායේ වපසරිය දැන ගැනීමට ලැබෙන්නේ මෙවැනි හෙළිදරවු කිරීම්වලිනි. එමනිසා ඒවා අගය කළ යුතුය. එහෙත් බොහෝ දෙනා නිරන්තරයෙන්ම නගන ප්‍රශ්නය මෙම හෙළිදරවු කිරීම්වලින් පසුව සිදු වන්නේ කුමක් ද යන්නයි. මෙම හෙළිදරවු කිරීම් සුපුරුදු පරිදි හමස් පෙට්ටියට නොවැටෙන බවට ඇති සහතිකය කුමක්ද? බටලන්ද කොමිසමේ ‘නිර්දේශ’ ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා නිර්දේශ ඉදිරිපත් කිරීමට කොමිසමක් නොව කමිටුවක් පත් කර ඇති බවද වාර්තා විය. කොමිසන් සභා ගැන විමර්ශනය කිරීමට ද කොමිසන් පත් කිරීමේ ඉතිහාසයක් අපට පවතින බව ද අමතක නොකළ යුතුය. එහෙත් එම වාර්තා ද වචනයට එහා යනු ඇත්දැයි ඕනෑම කෙනෙකුට ප්‍රශ්න කළ හැකිය.

පාර්ලිමේන්තුවේ හෙළිකරන ලද අපහරණ ක්‍රියාත් කොමිසන් සභාවලින් සොයාගත් තෙරතුරුත් මහජන දේපොළ අවභාවිතය සහ දඬුවම් ලැබිය හැකි වරදක් වුවත් ඒවාට දඬුවම් ලබා දිය යුත්තේ අධිකරණයෙනි. ඒ සඳහා චෝදනා ගොනු කළ යුත්තේ නීතිපති විසිනි. එය කඩිනමින් සිදු වන්නක් නොවේ. ජනාධිපති අනුර කුමාර පාස්කු ඉරිදා ප්‍රහාරය ගැන කල් නොයවාම නීති පියවර ගැනීමට අගරදගුරුතුමාට පොරොන්දු වුවද එය තවම සිදුව නැත. එමනිසා කාදිනල්තුමා අනතුරු හැඟවීමේ නිවේදනයක් ද නිකුත් කෙළේය. වත්මන් ජනාධිපතිට ඒ ගැන කඩිනමින් පියවර ගැනීමට අවශ්‍යතාවයක් තිබුණ ද පවතින ක්‍රියා පටිපාටිය අනුව එසේ වන්නේ නැත. ඊට සාධාරණ හේතු ද තිබිය හැකිය. ප්‍රමාද වී ඉටුවන යුක්තිය සමහර විට අයුක්තියක් විය හැකිය.

මින් පැහැදිලි වන සත්‍යය නම් අපේක්ෂාව කෙතරම් හොඳ වුවද පවතින ක්‍රමය යටතේ එය අවශ්‍ය වේලාවට අවශ්‍ය ආකාරයට සිදු වන්නේ නැත යන්නයි. එය ක්‍රමයේ වැරැද්දකි. සිස්ටම් චේන්ජ් එකක් ඉල්ලා සිටින්නේ එම නිසාය. ක්‍රමයේ නැතිනම් සිස්ටම් එකේ වෙනසක් සිදුවිය යුතු බවට තවත් නිදර්ශනයක් දැක්විය හැකිය. ඉන් එකක් පොලිස්පති දේශබන්ධු තෙන්නකෝන් ගේ කතා වස්තුවයි. ඔහු මාතර උසාවියේ නියෝගය නොතකා සති තුනකට ආසන්න කාලයක් සැඟවී සිටියේය. නීතිය සහ විධානය ක්‍රියාත්මක කිරීමට බැඳී සිටින ඒ වෙනුවෙන් වැටුපක් ලබන පොලිස්පති වැනි කෙනෙකු පොලීසියෙන් සැඟව සිටීම කැකිල්ලේ රජ්ජුරුවන්ගේ කාලයේ හෝ ඇසිමට නොලැබුණ කතාවකි. 

සේවය අත්හිටුවන ලද නමුත් ඔහු තවමත් පොලිස්පති ය. ඔහුගේ රාජකාරි ආවරණය කරන්නේ වැඩ බලන පොලිස්පතිවරයෙකි. උසාවියට භාර වූ සේවය අත්හිටුවන ලද පොලිස්පති අද සිටින්නේ රක්ෂිත බන්ධනාගාරයේය. පොලිස්පති වශයෙන් ඔහුගේ මාසික වැටුප සහ අනෙකුග් දිමනා ද බන්ධනාගාරයට යවනු ඇත.

මෙය හාස්‍යජනක සිද්ධියක්ද නැතිනම් අප මුහුණ දී සිටින ඛේදවාචකයක්ද යන්න සොයා ගැනීමට කොමිසමක් පත් කිරීමට යෝජනාවක් ඉදිරිපත් විමට ද ඉඩ ඇත. උසාවියෙන් කට්ටි පැන සිටි පොලිස්පති සේවයෙන් ඉවත් කර ඒ වෙනුවට වෙනත් සුදුස්සෙකු පත් කිරීමට අපේ සිස්ටම් එකෙන් ඉඩක් නැත. පවතින ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව අනුව පොලිස්පති පත් කරන්නේ ව්‍යවස්ථා සභාවෙන් නිසා ඔහු ඉවත් කිරීමේ බලය ද ඇත්තේ එම සභාවටමය. එසේ නැතිනම් පාර්ලිමේන්තුවේ දෝෂාභියෝගයක් ගෙන ආ යුතුය.

කෙතරම් යහපත් අපේක්ෂා තිබුණ ද පවතින ක්‍රමය යටතේ සාධාරණය හෝ යුක්තිය ඉටු කිරීම කල්ගතවන යල්පැන ගිය ක්‍රියාදාමයකට සීමා වී පවතී. මෙය නීතිය සම්බන්ධයෙන් පමණක් නොව රාජ්‍ය පරිපාලනයේ සියලු අංශවලට පොදු කාරණයකි. කෙතරම් වංචා දූෂණ හෙළි කළත්, කෙතරම් වැදගත් කාලීන ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියා මාර්ග ඉදිරිපත් වුවත් සිස්ටම් එක වැඩ කරන්නේ පරණ පුරුදු ආකාරයට ය. ගෝටා ගෝ හෝම් අරගලය කළ තරුණ තරුණියන් ගාලු මුවදොර පිටියේ දී සිස්ටම් චේන්ජ් ඉල්ලා සිටියේ එම නිසාය. පවතින ක්‍රමය යටතේ ජනතා අපේක්ෂා ඉටු වෙන්නේ නැත.

නිසි වේලාවට අවශ්‍ය දෙය සිදු නොවන්නේ නම් ‘වැඩය’ කර ගැනීමට වෙනත් උපක්‍රම යොදා ගත යුතුය. අල්ලස් දීම ඉන් එකක් පමණි. කොමිස් ගැනීම තවත් එකකි. මේවා නිවැරදි කර කාර්යක්ෂම ඵලදායි මහජන සේවයක් ලබා දිමට පුද්ගලයන් හෝ තනතුරු වෙනස් කිරීම ප්‍රමාණවත් නැත. විශ්‍රාම වැටුප් හෝ වෙනත් දිමනා නොගැනීම නිල රථ, නිල නිවාස ප්‍රතික්ෂේප කිරීම නිසා සිස්ටම් චේන්ජ් වන්නේ නැත. වෙනස් විය යුත්තේ ක්‍රමයයි. පවතින ක්‍රමය පදනම්ව ඇත්තේ බලය මතය. බලය ඇති පුද්ගලයාට නීතිය නොසලකා වුවද ක්‍රියා කළ හැකිය. විධායක ජනාධිපති සතුව ඇත්තේ ද එම බලයයි. ජනාධිපතිවරුන් නීතිය නොසලකා කටයුතු කළ විට ඊට මුක්තියක් ද හිමි කර ගත හැකිය. ඒ ගැන නිදසුන් දැක්විම අනවශ්‍ය ය. පසුගිය වසර හැත්තෑ ගණනක ඉතිහාසය එයයි.

එමනිසා පාර්ලිමේන්තුවේ විවාද කිරීමට අමතරව යුක්තිය සහ සාධාරණය ඉටු කිරීමටත් නීතිය සහ විධානය නිසි පරිදි ක්‍රියාත්මක වීමටත් පවතින බල ව්‍යුහයේ වෙනසක් සිදු කළ යුතුය. ජනතාව වෙනුවෙන් පවතින ආයතන සහ ජනතා නියෝජිතයන් ජනතාවට වගවෙන ව්‍යුහාත්මක වෙනස්කම් කළ යුතුය. විධානය සහ බලය පුද්ගලයාගේ පරමාධිකාරයක් නොව ජනතාවගේ උරුමය බවට පත් කළ යුතුය. එය කල් දැමීම හෝ නොසලකා සිටීම තවත් බටලන්ද වැනි වධකාගාරත් දේශබන්ධු වැනි පොලිස්පතිලාත් පෝෂණය කරන උපක්‍රමයකි. 

බටලන්ද කොමිෂන් සභාවේ වාර්තා පහත දිගු මගින් බා ගත කළ හැකිය.

• බටලන්ද නිවාස යෝජනා ක්‍රමයේ නීති විරෝධී රැදවුම් ස්ථාන හා වධකාගාර පිහිටුවා පත්වාගෙන යාම පිළිබද පරීක්ෂණ කොමිෂන් සභාවේ වාර්තාව-සිංහල
• බටලන්ද නිවාස යෝජනා ක්‍රමයේ නීති විරෝධී රැදවුම් ස්ථාන හා වධකාගාර පිහිටුවා පත්වාගෙන යාම පිළිබද පරීක්ෂණ කොමිෂන් සභාවේ වාර්තාව-දෙමළ
• බටලන්ද නිවාස යෝජනා ක්‍රමයේ නීති විරෝධී රැදවුම් ස්ථාන හා වධකාගාර පිහිටුවා පත්වාගෙන යාම පිළිබද පරීක්ෂණ කොමිෂන් සභාවේ වාර්තාව-ඉංග්‍රීසි

Republished From: https://vivaranalk.com/%e0%b6%b6%e0%b6%a7%e0%b6%bd%e0%b6%b1%e0%b7%8a%e0%b6%af%e0%b7%99%e0%b6%b1%e0%b7%8a-%e0%b6%87%e0%b7%80%e0%b7%92%e0%b7%85%e0%b7%99%e0%b6%b1-%e0%b6%9c%e0%b7%92%e0%b6%b1%e0%b7%92%e0%b6%af%e0%b7%90%e0%b6%bd/

The post බටලන්දෙන් ඇවිළෙන ගිනිදැල් නිවෙන්නේ කෙසේද? appeared first on Asia Commune.

දකුණු ආසියාවේ මිලියන සංඛ්‍යාත වතු කම්කරුවන් අතරින්  තේ කම්කරුවන්ට ලැබෙනුයේ ප්‍රමුඛ ස්ථානයකි. ශ්‍රීලංකාව, ඉන්දියාව, බංගලාදේශය සහ නේපාලය  කලාපයේ   තේ නිපදවෙන ප්‍රධාන රටවල් හතර අතරින්  ලෝක වෙළඳ මධ්‍යස්ථාන වාර්තාවන්ට අනුව තේ අපනයන අතින්  තුන් වන තැන ලංකාවටත්, හත් වැනි තැන නේපාලයටත් හිමිය. ඉන්දියාවට 51 වැනි ස්ථානයේත්, බංගලාදේශය 133 ස්ථානයේත් පසුවේ. එහෙත්  මෙකී රටවල තේ  වතු කම්කරුවන්, විශේෂයෙන් ස්ත්‍රීන්ට  හා කම්කරු පන්තික පවුල්වලට බලපාන ජිවන කොන්දේසි පවතිනුයේ ඉතාමත් ශෝචනීය තත්වයකයි.  කම්කරු  අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝනය කිරීම් වලට ඔබ්බට ගොස් ඔවුන්ගේ     ආදිවාසී, දලිත් වාර්ගික සහ අනෙකුත් ආන්තික ජන  අයිතිවාසිකම් හා  සමාජ යුක්තිය කෙරෙහි ද   මෙම රටවල් හතර පුරාම ගැටළු පැන නැගී ඇත.

ලංකාව, ඉන්දියාව, බංගලාදේශය හා නේපාලය  රටවල්  හතරේම  තේ වතු කම්කරුවන්ගේ ගැටළු වල වැඩි වෙනසක් නොමැත. යටත් විජිත සමාජයේ පැවති ශ්‍රම සුරාකෑම,දුප්පත්කම හා වහල් භාවය මෙහි  මුල්බැස ඇතිබව පැහැදිලිව පෙන්නුම් කරයි.

තේ කර්මාන්තය දකුණු ආසියානු කලාපය පුරා මිලියන සංඛ්‍යාත කම්කරුවන්ට සෘජු හා වක්‍ර රැකියා සපයන අතර  වැටුප්, සමාජ ආරක්ෂණය, ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවය, ඉඩම් සහ නිවාස අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ ගැටළු  තීරණාත්මකය. ඊට අමතරව කුඩා තේ වතු හිමියන්  ප්‍රවර්ධනය කිරීම, සාම්ප්‍රදායික තේ වතුවල  ආකෘතිය නවීකරණය, කර්මාන්තශාලා ඇතුළුව කාර්මික ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම වැනි  මෑත කාලීන ප්‍රවණතා විසින් සටන් කොට දිනා ගත් කම්කරු  අයිතිවාසිකම් කප්පාදුවකට ලක්වීම මෙන්ම  දේශගුණය හා කාලගුණික වෙනස්වීම්  තේ නිෂ්පාදනයට බලපාන අතරම   අවසානයේ  ඒ මගින්ද  විශාල බලපෑමකට ලක් වන්නේ තේ කම්කරුවන්ය.

සොච්චම් වැටුප්

ලෝක තේ වෙළඳ පොලේදී  සැලකිය යුතු ලාභයක් ලැබුනද, තේ කම්කරුවන්ගේ වැටුප ඇත්තේ ඉතාමත් පහත මට්ටමකය.  එම වැටුප ද  ඒ ඒ රටවල ඉහළ යමින් තිබෙන ජිවන වියදමට සමපාත නොවන්නකි.

මේ සෑම රටකම තේ වතු කම්කරුවන්ට ලැබෙන්නේ දෛනික වැටුපකි.  නේපාලයේ තේ වතු කම්කරුවෙකුගේ දිනෙක වැටුප ඇමරිකානු ඩොලර් 3.05 කි. ඉන්දියාවේ ඇසෑම්  හා බටහිර බෙංගාල ප්‍රාන්ත වල දෛනික වැටුප ඇමෙරිකානු ඩෙලර් 3.02 ක් වන විට ත්‍රිපුරයේ එක් තේවතු කම්කරුවෙකුගේ  දිනෙක වැටුප ඇමෙරිකානු ඩොලර් 1.77 කි. මෙම වැටුපට සාපේක්ෂව  හතර දෙනෙකුගෙන් යුත් පවුලක දිනෙක අවම  වියදම ඇමෙරිකානු ඩොලර් 11.49 කි.

ලංකාවේ තේ වතු කම්කරුවෙකුගේ දෛනික  වැටුප ඇමෙරිකානු ඩොලර්  2.78 ක් වන විට හතර දෙනෙකුගෙන් යුත් පවුලක දවසක අවම වියදම ඇමෙරිකානු ඩොලර්  2.51  කි.

බංගලාදේශයේ තේ වතු කම්කරුවෙකුගේ දෛනික වැටුප ඇමෙරිකානු ඩොලර් 1.87 කි. එහෙත් එහි හතර දෙනෙකුගෙන් යුත් පවුලක  දිනෙක අවම වියදම ලෙස ගණන් බලා ඇත්තේ ඇමෙරිකානු ඩොලර් 7.06 කි.

2022 වසර දක්වා බංගලාදේශ  තේ කම්කරුවන්ගේ දෛනික වැටුප වුයේ ඇමෙරිකානු ඩොලර් 1.32 කි. එම වසරේ අගෝස්තුවේදී  1,50.000 ක් තේ වතු කම්කරුවන් විදී බැස උද්ඝෝෂණය කළේ ඉහල යන ජිවන වියදමට සරිලන අයුරින්, දෛනික වැටුප ඇමෙරිකානු ඩොලර් 3.3 දක්වා වැඩි කරන ලෙසය. දින 19 ක් අඛණ්ඩව පැවති උද්ඝෝෂණය හමුවේ බංගලාදේශ ආණ්ඩුව ඇමෙරිකානු ඩොලර් සත 0.55 ක් වැනි සොච්චම් වැඩිවීමක් ලබා දුනි.

ලංකාවේද තේ කම්කරුවන්ගේ දෛනික වැටුප ඇමෙරිකානු ඩොලර් 4.30  ක් එනම් රුපියල් 1300 ක් දක්වා ඉහල දමා ගත්තේ අඛණ්ඩ අරගලයකින් පසුවය.වැටුප් ඉහල දැමීමට රජයේ පාර්ශවයෙන්  අනුමැතිය හිමිවුවද  වතු සමාගම් ඊට එරෙහිව අධිකරණයට යාමත් සමග තවදුරටත් අසරණ වුයේ කම්කරුවන්ය. ලංකාවේ තේ කම්කරුවන්ට අද දිනයේ ලැබෙන දෛනික වැටුප ද විද්‍යාත්මක ගණනය කර පවතින ජිවන වියදමට අනුව සැකසුවක් නොවේ.   තේ කම්කරුවන්ගේ දෛනික වැටුපට වඩා දකුණු ආසියානු කලාපයේ  අනෙකුත් ක්ෂේත්‍ර වල කම්කරුවන්ගේ අවම වැටුප ඉහල අගයක් ගනී.

බහුතර ස්ත්‍රී කම්කරුවන්

දකුණු ආසියාවේ තේ වතු කම්කරුවන්ගෙන් අඩකටත් වඩා  ස්ත්‍රින්ය. එහෙත් බොහෝ ස්ත්‍රීන්  සේවය කරන  වතු  ඔවුන්ගේ යහපැවැත්මට හිතකර ඒවා  නොවේ. ඔවුන් දෛනිකව  මුහුණ දෙන අභියෝග අතර, ඔසප් වීම, මාතෘත්වය සහ ළමා රැකවරණය, කාරනා කෙරෙහි රැකියා ස්ථානයේ ප්‍රමාණවත් වෘත්තීය සහ සෞඛ්‍ය ආරක්ෂණ නොමැතිකම, සෞඛ්‍ය සහ අධ්‍යාපනය සඳහා ප්‍රවේශය නොමැතිකම,  වැටුප් විෂමතා, ලිංගික අඩත්තේට්ටම්  සහ තීරණ ගැනීමේ භූමිකාවන්ගෙන් බැහැර කිරීම ආදිය දැක්විය හැක.

දකුණු ආසියානු තේ නිපැයුම් කලාපය පුරාම සාම්ප්‍රදායිකව  මුල් බැසගත් මතයක් වනුයේ  පිරිමි කම්කරුවන්ට වඩා තේ දළු නෙලීම  කළ යුත්තේ ස්ත්‍රී කම්කරුවන් බවයි. මේ හේතුවෙන් ස්ත්‍රීන් වැඩිපුර බඳවා ගැනීමක් පෙන්නුම් කරන අතර පිරිමින් සහ කාන්තා සේවිකාවන් දෙදෙනාටම සමාන වැටුපක් හිමිවේ. එහෙත් ස්ත්‍රීන්  වෘත්තීයෙන්   ඉහළට යාමේදී නොයෙක් වෙනස්කම් වලට ලක් කෙරේ.  ඔවුන්ගේ සමාන වැඩ කිරීමේ අයිතිය උල්ලංඝනය කෙරෙන අතර අධීක්ෂණ තනතුරුවල  ස්ත්‍රීන් දක්නට ලැබෙන්නේ කලාතුරකිනී. ස්ත්‍රී කම්කරුවන්ව   තේ දළු නෙලීම, පඳුරු කප්පාදු කිරීම වැනි පහළ මට්ටමේ  ක්ෂේත්‍ර වැඩට පමණක් සිමා කෙරේ.

එසේම, තේ වතුවල දෛනික වැඩ නිම කිරීමේදී, ස්ත්‍රීන්ට නිවාස  හා ළමා රැකවරණ කටයුතුවල ද  නිරත වීමට සිදුවේ.  ඔව්හු   සති අන්තයේ ගඩොල් පෝරණු සහ  කෘෂිකාර්මික කටයුතුවල හා  අවිධිමත් අංශයේ වැඩවලට සම්බන්ධ වීමෙන් අතිරේක ආදායමක් උපයා ගන්නේ  තේ වතුවලින් ලැබෙන අඩු වැටුප් නිසාවෙනි.  මේ අයුරින්, තේ නිමැයුම් කේෂේත්‍රයේ ස්ත්‍රී  ශ්‍රමිකයින් නිවසේ  හා වත්තේ   බහුවිධ වගකීම්වල පීඩනය, සොච්චම් වැටුප් සහ  අහිතකර වැඩ කොන්දේසි  හේතුවෙන් දැඩි ලෙස පීඩා විඳිති.

ඉන්දියානු රජයේ වාර්තාවන්ට අනුව එරට  ශ්‍රම බලකායෙන් මිලියන 1.12 ක් තේ වතු කම්කරුවන්ය. ඉන් සියයට 7.7 ක් වාර්තා කරන්නේ ඇසෑම් ප්‍රාන්තයෙනී. ඉන් බහුතර කම්කරුවන් ආදිවාසී ජනයායි. සමස්ත තේ කම්කරුවන්ගෙන් අඩකට ආසන්න ගණනක් වූ සියයට හතළිහක් වනුයේ ස්ත්‍රී කම්කරුවන්ය. 

රටපුරා පැතුරුණු තේ වතු 159 ක,මිලියන  440,743 ක් වූ කම්කරුවන් හා ඔවුන්ගේ පවුලේ සාමාජිකයන් සමග දිවි ගෙවන බවට බංගලාදේශ තේ මණ්ඩලයේ 2017 / 2018 වාර්ෂික වාර්තා මගින් පෙන්නුම් කරයි. එරට ස්ථිර හා තාවකාලික තේ කම්කරුවන් කොටස් දෙකේම අඩක් නියෝජනය කරන්නේ ස්ත්‍රී කම්කරුවන්ය.

නේපාලයේ තේ කම්කරුවන් 40.000 අතරින් බහුතරය ස්ත්‍රින්ය. ස්ථිර කම්කරුවන්ගෙන් සියයට හතළිස් අටක් සහ  දෛනික තාවකාලික කම්කරුවන්ගෙන්  සියයට හැත්තෑ පහක් ස්ත්‍රී කම්කරුවන්ය. ලංකාවේ 1,50,000 ක් සෘජුවම තේ කම්කරු බලකායට අයත් වන අතර ඉන් අති බහුතරය ස්ත්‍රින්ය.

පාරිතෝෂික දීමනා

තේ කර්මාන්තයේ කම්කරුවන් විධිමත් කම්කරුවන්  ලෙස සැලකෙන බැවින්,  ඔවුහු   තම රටවල පවතින  කම්කරු නීති අනුව  අර්ථසාධක අරමුදල් සහ පාරිතෝෂික සඳහා සුදුසුකම් ලබති.

උදාහරණයක් ලෙස, නේපාලයේ තේ වතු හිමියන් මූලික වැටුපෙන් පිළිවෙලින් 10% සහ 8.33% ක් අර්ථසාධක අරමුදල සහ සේවක පාරිතෝෂිකය සඳහා දායක විය යුතුය. ඒ හා සමානව,  ලංකාවේ සේවා යෝජකයෙකු සේවක අර්ථසාධක අරමුදල (EPF)ට  කම්කරුවාගේ  මුළු ඉපැයීම්වලින් අවම වශයෙන් 12% ක් දායක විය යුතුය.

 කම්කරුවන්   තම වැටුපෙන් 8% ක් සේවක අර්ථ සාධක [ EPF] වෙත සහ 3% ක් සේවක භාර අරමුදලට (ETF) සේව්‍යා විසින් ලබාදිය යුතුය.

කලාපයේ බොහෝ වතු සමාගම්වලින්  විශ්‍රාම හෝ ඉවත්ව යන කම්කරුවන්ට  අර්ථසාධක අරමුදල් සහ පාරිතෝෂික මුදල කාලෝචිත ලෙස ගෙවීමට සේවායෝජකයින් අපොහොසත් වන බවටද  පැමිණිලි රැසකි.

කෙසේ වෙතත්, අර්ථසාධක අරමුදල සහ පාරිතෝෂික ප්‍රතිපාදන ස්ථිර කම්කරුවන්ට  පමණක් සීමා වේ. කර්මාන්තයේ කම්කරුවන්ගෙන්  සැලකිය යුතු ප්‍රමාණයක් තාවකාලික හෝ අනියම් වේ.

නිදසුනක් වශයෙන්, නේපාලයේ, තේ වතු කම්කරුවන්ගෙන්  30% ක් පමණක් නිත්‍ය සේවකයින් වේ. බංග්ලාදේශයේ, 27% ක් පමණ තාවකාලික තේ වතු කම්කරුවන්ය.

ශ්‍රී ලංකාවේ, වතු අංශයේ ස්ථිර කම්කරුවන්  සංඛ්‍යාව 1985 දී 458,617 ක් වූ අතර එය 2011 දී 207,235 දක්වා 58% කින් පහත වැටී ඇත.

 තාවකාලික හෝ අක්‍රමවත් කම්කරුවන්ගේ  අර්ථසාධක අරමුදල් සහ පාරිතෝෂික සඳහා ගෙවීමට ඔවුන් බැඳී නොසිටින බැවින්, ශ්‍රම බලකායෙන් විශාල ප්‍රමාණයක් අර්ථසාධක අරමුදල් සහ පාරිතෝෂික සඳහා  ඇතුළත් නොවේ.

 තේ කම්කරුවන්ගේ එකතුව

 ඉන්දියාව,බංගලාදේශය,නේපාලය සහ ලංකාව නියෝජනය කරමින්, ඉකුත් දෙසැම්බරයේ දී   නේපාලයේ කත්මන්ඩු නුවරට රැස් වූ වෘත්තීය සමිති හා බහුජන සංවිධාන නියෝජිතයෝ තේ වතු කම්කරුවන්ට සහ  ඔවුන්ගේ අනාගත පරම්පරාවන්ට සාධාරණ හා සමානතා  සමාජයක්  නිර්මාණය කිරීම වෙනුවෙන් ඉදිරි දැක්මක් ගැන සාකච්ජා කළහ.

එහි ප්‍රතිපලයක් ලෙසින් දකුණු ආසියානු තේ වතු කම්කරු සන්ධානය බිහිවිය.  මෙම සන්ධානය කම්කරු අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් සාමූහිකව පෙනී සිටීම, ක්‍රියාමාර්ග සම්බන්ධීකරණය කිරීම සහ තේ වතු අංශයේ කම්කරුවන්ගේ  අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීම, ප්‍රවර්ධනය කිරීම සහ ඔවුන්ගේ ඉල්ලීම් සාක්ෂාත් කර ගැනීම වෙනුවෙන්  ජාතික සහ කලාපීය මට්ටමින් ආණ්ඩු  සහ පෞද්ගලික අංශය දෙපාර්ශවයටම බලපෑම් කිරීමට නියමිතය.

තේ වතු කම්කරුවන්ගේ දුක්ඛිත දිවිය, වැඩ කොන්දේසි  සහ ඔවුන්ගේ අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ දැනුවත්භාවය ඇති කිරීමට  කලාපය පුරා උද්ඝෝෂණය කිරීමට සහ ඔවුන්ගේ ඉල්ලීම් ප්‍රධාන ධාරාවේ කම්කරු න්‍යාය පත්‍රයට ගෙන ඒම මගින් ජිවන වියදමට සරිලන  වැටුප්, රැකියා හා සමාජ සුරක්ෂිතතාව තහවුරු කිරීම නව කම්කරු එකතුවේ අරමුණය.

ඉෂංඛා සිංහආරච්චි

Republished from: https://vivaranalk.com/%e0%b6%af%e0%b6%9a%e0%b7%94%e0%b6%ab%e0%b7%94-%e0%b6%86%e0%b7%83%e0%b7%92%e0%b6%ba%e0%b7%8f%e0%b6%b1%e0%b7%94-%e0%b6%ad%e0%b7%9a-%e0%b6%9a%e0%b6%b8%e0%b7%8a%e0%b6%9a%e0%b6%bb%e0%b7%94%e0%b7%80/

The post දකුණු ආසියානු තේ කම්කරුවාගේ හෙට දවස.. appeared first on Asia Commune.

By Jayantha Das

The post Collective Investment Scheme (Chitfund) Victim Depositors Rally held at Malkangiri Collectorate on 28th March 2017.Over Three Thousand Depositors Participated in the ocasion. appeared first on Asia Commune.

Maduro y su dictadura capitalista se hunde y arrastra a los sectores populares a la miseria, hambre y con derechos conculcados como es el caso de los educadores que tienen más de tres años sin recibir aumentos y un contrato colectivo vencido desde hace más de tres años y que el régimen genocida se niega a discutir y firmar.

Los educadores seguimos con un salario equivalente a menos de 10 USD mensuales, y a esta situación se suma que más de 200 maestros se les ha descontado su sueldo sin ninguna razón y sin explicación por parte del gobierno.

Frente a esta situación de hambre, descuentos e impagos salariales, el gobierno de Maduro y sus secuaces, nos otorgan bonos llamados “bonos de guerra” y “cesta ticket” que son migajas frente el encarecimiento de los productos de primera necesidad, a razón de 56 Bolívares por dólar, considerando en estos dias el dolar se disparo a 1 dólar tiene un valor de 100 bolívares, que generó una crisis en el gobierno y se convierte en una aberración y engaño, para los trabajadores y el pueblo.

La dictadura viene fracasando, por lo cual Maduro refuerza la represión al pueblo y el ajuste consecuencia de que el 99% de las masas lo rechazan y repudian el régimen. Así se puede apreciar cuando el pasado 24/03 la dictadura decretó que los empleados públicos y sus oficinas laborarán de 8:00 AM a 12:00 pm ,un día sí y otro no, por la crisis eléctrica provocada por ellos mismos, debido que el dinero destinado para mejorar las redes eléctricas más de 400.000 millones USD, se lo robaron dejando un país con más caos, lo mismo pasó con el suministro de agua vías ferroviaria donde Diosdado Cabello se robó más de 100.000 millones de USD cuando era Ministro de transporte.

Desde nuestra organización hacemos un llamado a nuestro pueblo de Venezolano a organizarse y luchar para desalojar el gobierno a Maduro y sus ladrones, igualmente a despreciar a esa falsa oposición que le hace el juego a la dictadura, a cambio de prebendas, para exigir libertad a los presos políticos, para llegar a la verdad debemos construir la única opción en manos del pueblo Venezolano, a través de un gobierno obrero y popular.

The post La Dictadura de Maduro hambreadora del Pueblo appeared first on Asia Commune.

මේ ප්‍රශ්නය දර්ශනවාදී සීමාවේ ප්‍රශ්නයක් නිසා විශාල වැදගත් කමක් දරයි. එය විග්‍රහ කර ගැනීමට සමාජ ක්‍රමයන් වල විකාශනයේ සිට වත්මන දක්වා සිදු වූ ක්‍රියාවලිය ඔස්සේ අපි පටන් ගනිමු.

ධනපති ක්‍රමයට වයස අවුරුදු 255 යි

මානව සමාජය ආරම්භයේ සිට විකාශනය වූයේ එක් එක් සමාජ ක්‍රමයක් අභාවයට ගොස් නව සමාජ ක්‍රමයක් වර්ධනීය ලෙස ස්ථාපිත වීම මගිනි. මානව සමාජ පරිණාමය සමාජ ව්‍යුහයක් ලෙස ස්ථාපිත වූයේ ආදිකල්පික ප්‍රජා සමූහ ක්‍රමය ස්ථාපිත වීමත් සමගය. ඒ මීට අවුරුදු 30,000කට පමණ පෙරදීය. එම ආරම්භ වූ ආදිකල්පික ප්‍රජා සමූහ සමාජ ක්‍රමය නිෂේධනය වී වහල් සමාජ ක්‍රමය ස්ථාපිත විය. ආදිකල්පික ප්‍රජා සමූහ ක්‍රමය අවුරුදු 20,000ක් පමණ පැවතුනි. ඉන්පසුව වහල් සමාජ ක්‍රමය නිෂේධනය වී වැඩවසම් ක්‍රමය ස්ථාපිත විය. වහල් සමාජ ක්‍රමය අවුරුදු 4000ක පමණ කාලයක් පැවතුනි. ඉන්පසුව වැඩවසම් සමාජ ක්‍රමය නිෂේධනය වී ධනපති සමාජ ක්‍රමය ස්ථාපිත විය. වැඩවසම් සමාජ ක්‍රමය අවුරුදු 2,000ක් පමණ පැවතුනි. මේ මානව සමාජය ගෙවා දැමූ සමාජ සංස්ථාවන්ය. එහිදී ධනපති ක්‍රමය ආරම්භය ලෙස ගැනෙන්නේ කාර්මික විප්ලවයත් සමග ධනේශ්වර විප්ලව ඇතිවීමේ කාලපරිච්ඡේදයේ සිටය. ඒ 1770 සිට 1820 දක්වා ධනේශ්වර විප්ලව සිදු වූ කාලපරිච්ඡේදයේ සිට 2025 දක්වා සාමාන්‍ය වශයෙන් අවුරුදු 255ක් පමණ ධනේශ්වර සමාජ ක්‍රමය මේ වන විට ගෙවා ඇත.

ධනපති සමාජයේ ආරම්භය – කාර්මික විප්ලවයෙන් පටන්ගෙන, වර්ධනය – ලිබරල්වාදී ප්‍රාග්ධනය සමුච්චය කිරීම මගින් නව වර්ධනයකට ගියේ නව ලිබරල්වාදය ලෙස නව ධනේශ්වර පියවරක් ඉදිරියට තබමිනි. ධනේශ්වර සමාජයේ කාර්මික විප්ලවයෙන් පසුව එහි තවත් පියවරක් ඉදිරියට ගියේ 1995 පසුව ඇති වූ තාක්ෂණික විප්ලවයත් සමගය. තාක්ෂණික විප්ලවය අප ජීවත්වන ගෝලීය ධනවාදී සමාජය ව්‍යුහයට මුදාහැරියේ දනේශ්වර භාණ්ඩ විලාසිතාව පෞද්ගලික භාවිතාවට හුරුකිරීම මගිනි.

ධනේශ්වර සමාජය ආරම්භ වූ ලිබරල්වාදය, නව ලිබරල්වාදය සහ ගෝලීය ධනවාදය යන නාමකරණයන් යටතේ ධනේශ්වර ක්‍රමයේ ආරම්භයත් වර්ධනයත් වගේම එහි නිෂේධනයත් ආරම්භ වී තිබෙන්නේ භෞතිකයේ, ආර්ථිකයේ, දේශපාලනයේ සහ සමාජයේ ඇති වී තිබෙන ව්‍යවසනකාරී තත්වයට මුහුණ දීමට ලෝකවාසී ජනයාට නොහැකි වීම හේතු කොට ගෙනය.  ධනේශ්වර සමාජ පැවත ආ සමාජ ව්‍යුහයද ඒ සමගම නිෂේධනීය වීමේ විශාල අංග ලක්ෂණ ගණනාවක් අප (ජනතාව) ඉදිරියේ දෘශ්‍යමාන වීමට පටන්ගෙන තිබේ. එය දෘශ්‍යමාන වන්නේ භෞතික ව්‍යවසනයන් හරහා වගේම, දිගහැරෙන සිදුවීම් හරහා වගේම, ප්‍රාග්ධනය සමුච්ච කිරීම හරහා සිදුවන පීඩනයට විසදුම් සොයන ජනයාගේ අරගලයන් ලෝකය පුරාම විශාල ලෙස මතු වීම හේතු කොට ගෙනය. එම අරගල ක්‍රියාකාරීත්වය මෑත කාලයේ ධනේශ්වර ක්‍රම විරෝධී අරගලයක් දක්වා වර්ධනය වෙමින් පවතී.

ගෝලීය අර්බුදය

එම සිදුවීම පැති කීහිපයකින් විග්‍රහ කළ හැකිය. ගෝලීය ධනවාදී ක්‍රමය විසින් ගෝලීය භෞතික අර්බුදය හා ගෝලීය ආර්ථික අර්බුද වඩා තීව්‍ර කර තිබේ. වත්මන් ගෝලීය අර්බුදය ප්‍රධාන විෂය හැටියට විග්‍රහ කරනවාට වඩා එහි පැති හතරක් ගැන ස‍දහන් කර හැකිය. ඒ ගෝලීය ආර්ථික අර්බුදය, ගෝලීය සෞඛ්‍ය අර්බුදය, ගෝලීය සොබාදහමේ අර්බුදය, ගෝලීය මානව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අර්බුදය වැනි කරුණු සාකච්චා කළ හැකිය. මේ කරුණු වලට අදාලව ගෝලීය සොබාදහමේ අර්බුදයෙන් ඔබ නගන ප්‍රශ්නයට අදහස් දැක්වීමට මම තේරීමක් කරන්නේ අනෙක් කරුණුවලින් ලිපිය දීර්ඝ වන බැවිනි. ඒවාද පසුව සාකච්ඡා කළ හැකිය.

ගෝලීය සොබාදහමේ අර්බුදය තුළින් අපට දෘශ්‍යමාන වන සන්දර්භ දෙකක් ඇත. ඒ ගෝලීය උණුසුම හෝ ගෝලීය දේශගුණ විපර්යාසය. මෙහිදී අප වසන පෘථිවියේ වයස භූ විද්‍යාඥයින් ගණනය කර තිබෙන්නේ වර්ෂ බිලියන 4.5ක් ලෙසය. ඒ වගේම පෘථිවියේ අයිස් යුගය ඇති වූයේ වර්ෂ බිලියන 3කට පෙර  කාලවකවානුවකදී බව භූ විද්‍යාඥයින් තහවුරු කරති. අයිස් යුගය මේ වර්ෂ බිලියන 3 තුළදී වර්ධනයන් හයක් අත්පත් කරගෙන තිබුණි. එය ධනපති සමාජය දක්වා පැවත ආවේ ස්වාභාවික භෞතික සංසිද්ධියක් ලෙසය. ධනපති ක්‍රමය ගලා ආ වසර 255 තුළදී වර්ෂ බිලියන 3කදී ස්වාභාවික වර්ධන හයක් අත් කර ගත් අයිස් යුගය දියවී යාමක් සිදුවන බව විද්‍යඥයන් 1978-79 කාලයේ සොයාගත්තේය. ඒ ගෝලීය උණුසුම නැමති සංසිද්ධිය සොයාගැනීමත් සමගය. 1979 සිට 2025 වන විට උත්තර අර්ධ ගෝලයේ අයිස් ගැලැසියර් දියවී ඇති ප්‍රමාණය 60%කි. දක්ෂිණ අර්ධ ගෝලයේ 18%ක් දිය වී ගොස් ඇත. එවිට මතුවන ප්‍රශ්නය වන්නේ මේ සිදුවීම සිදුවන්නේ පැවතුණ ධනේශ්වර ආර්ථික ක්‍රියාවලිය හරහාද නැත්නම් ආත්මීය සම්බන්ධයක් හරහාද යන්නය.

වායුගෝලයේ කාබන් වැඩිවිම සහ ගෝලීය උෂ්ණත්වය

ඇතිවෙමින් තිබෙන ක්‍රියාව භෞතිකව තේරුම් ගතහොත් කාබන් පරමාණු අති දැවැන්ත ලෙස වැඩි වී ඇත්තේ ධනේශ්වර ආර්ථිකය විසින් ගෙන ගිය ක්‍රියාවලිය හරහාය. ධනේශ්වර ක්‍රමය විසින් නිර්මාණය කළ පෞද්ගලිකත්වය මත පදනම් වුන ප්‍රවාහන ක්‍රියාවලිය ලෝකයේ 2025 වන විට වාහන බිලියන 1.7ක ප්‍රමාණයක් ධාවනයේ යොදෙති. එය පෞද්ගලිකත්වය උද්දීපනය කරන මානසික ආශාවක් විය හැකිය. 2035 වන විට වාහන තවත් බිලියනයකින් වැඩි කිරීමට ගෝලීය ධනේශ්වර සමාගම් සැලසුම් කර ඇත. එවිට සිදුවන්නේ බිලියන 1.7ක් වාහන පොසිල ඉන්ධන දහනය නිසා වායුගෝලයේ ස්ථාපිත වන කාබන් පරමාණු ප්‍රමාණය අති විශාල ලෙස ඉහළ යාම පමණි. වාහන ධාවනය මගින් වායුගෝලයට නිකුත්වන එක් කාබන් පරමාණුවක් වායුගෝලය තුළ වර්ෂ මිලියන ගණක් පැවැත්මක් ඇති බව භෞතික විද්‍යාඥයන් සහතික කරති. ඒ වගේම කාබන් පරමාණු අනුවකට සූර්ය තාප ශක්තිය අවශෝෂණය කර ගැනීමේ හැකියාව පැවතීම තවත් සුවිශේෂී තත්වයකි. එවිට වායුගෝලය තුළට කාබන් පරමාණු වැඩි වූ පසු කාබන් පසුමාණු සූර්ය ශක්තිය ගබඩා කර ගැනීම නිසා වායුගෝලය තුළ උෂ්ණත්වය ඉහළ යයි. ධනපති සමාජය ආරම්භක කාලය වන 1800දී වායුගෝලයේ පැවති විවිධ පරමාණු අංශු මිලියනයක් තුළ කාබන් අංශු පැවතියේ 280 සංඛ්‍යාවකි. 2025 වන විට විවිධ පරමාණු අංශු මිලියනයක් තුළ කාබන් අංශු 480 දක්වා වැඩි වී තිබේ. කාබන් විමෝචනය හරහා වායුගෝලයේ උෂ්ණත්වය වැඩි වන විට අයිස් ග්ලැසියර් දියවීම වගේම දේශගුණ විපර්යාස බහුල වී තිබෙන්නේය. අප අද මුහුණ දෙන වැසි කුණාටු වැඩි වීම, භූ කම්පන වැඩිවීම, නියගය ඇතිවීම, ගිනි කදු පුපුරායාම වැඩි වීම වැනි ස්වාභාවික විපත් වැඩි වීමට හේතු වී තිබේ.

මේ ඇතිවන ව්‍යවසනය ගැන විවිධ දාර්ශනික දෘෂ්ටිකෝණයන්ගෙන් අදහස් ඉදිරිපත් කරන පිරිස් වර්තමානයේද සිටිති. ඒවා අතර ඔබ පවසන ආත්මීය සාධකය මූලික කර ගත් හේතුවක් ලෙස අර්ථ දක්වන ඓතිහාසික දාර්ශනිකයන්ගේ අදහස්වල අඛණ්ඩතාවයක් සහිත අදහස්ද වත්මනයේ දැකගත හැකිය. ආත්මීය සාධකය මුල් කරගත් දාර්ශනික කතිකාව ගැන ආරම්භ කල දාර්ශනිකයන්ගෙන්ම මේ කරුණ ගැන සාකච්ඡාව අපි පටන් ගනිමු.

දෙවියන් හා පෘතුවිය

එහිදි විශ්වය හෝ පෘථිවිය දෙවියන් විසින් බිහිකළ බව ආගමික විඥානවාදය විසින් දාර්ශනික අදහස් වහල් යුගයේ පැවති ආගමික සම්පුදායක් විය. විඥානවාදයේ ගමන් මග ඓතිහාසික විඥානවාදී ස්පරූපයක් අත්කර ගත්තේ විවිධ විඥානවාදී දාර්ශනික ධාරා පහළ වීමත් සමගය. ඉන්පසුව වහල් යුගයේදී ග්‍රීසියේ පුරාණ වාස්තවික විඥානවාදය දේශනා කළ දාර්ශනිකයන් වූයේ සොක්‍රටීස් (ක්‍රි:පූ: 470-399) සහ ප්ලේටෝ (ක්‍රි:පූ: 428-348) යන දාර්ශනිකයන්ය. එම දාර්ශනිකයන්ගෙන් පසු මනෝමූලික විඥානවාදය දේශනා කළ දාර්ශනිකයන් වූයේ ජෝජ් බාක්ලී (1685-1753) , ඩේවිඩ් හියුම් (1711-1776) ය. ඉන්පසුව ජර්මන් විඥානවාදය දේශනා කළ දාර්ශනිකයන් වූයේ ඉමැනුවෙල් කාන්ට් (1724-1804) ජෝජ් හේගල් (1770-1831) යන දාර්ශනිකයන්ය. මොවුන් විශ්වය දෙවියන්වහන්සේගෙන් හෝ ආත්මීයත්වයකින් මෙහෙයවන බව පැවසුවේ තම මනසේ ඇති කර ගත් විශ්වාසයක් මත පදනම්වයි. දෙවියන් විසින් විශ්වය මෙහෙයවන බව හෝ ආත්මයකින් විශ්වය මෙහෙයවන බව  2025 දක්වා ඔවුන් විද්‍යාත්මකව තහවුරු කිරීමක් කර නොමැත. හේගල්ගේ දර්ශනවාදී විග්‍රහයෙන් අපි ආත්මීයත්වය යන කරුණ විමසා බලමු. හේගල්ගේ විශ්වය ගැන මූලික දැක්ම වූයේ ජගත් ආත්මයකින් විශ්වය මෙහෙයවන බවය. එවිට ජගත් ආත්මය යනු දෙවියන්වහන්සේ විසින් විශ්වය මෙහෙයවන බව ඔහු තවත් අයුරකින් පැවසීම පමණක් කර තිබුණි. මෙම කරුණ ගැන මුලින්ම විරෝධය ප්‍රකාශ කළේ ඔහුගේම ගෝලයෙක් ලෙස සිටි ලුඩ්විග් ෆොයාර්බාක් (1804-1872) විසිනි. ජගත් ආත්මය නැමති දාර්ශනික දෘෂ්ටිවාදය 19වැනි සියවසේ සිට නාමකරණය වූයේ විඥානවාදය යන නමිනි. විඥානවාදය විශාල පරාසයක විහිදුනේ ආදිකල්පික ප්‍රජා සමූහ සමාජ ක්‍රමයේ පැවති ඇදිහිලි වල සිට විකාශනය හරහාය. මනසින් ඇති කර ගන්නා අදහසක් මත කරන දේවත්වය හෝ ආත්මීය සාධකය හෝ පැවත ආවේ ආගමික විඥානවාදය සමග මෙම ඇදිහිලි පසු කාලයේ මුසු විය. පසුව ජෝජ් බාක්ලී ගෙන් ආත්මීයත්වය යන කරුණ වගේම ජෝජ් හේගල්ගේ ජගත් ආත්මය යන කරුණ දක්වා පැමිණියේ දේවත්වය හෝ ආත්මය යන කරුණ මුල් කරගෙනය.

දැන් ප්‍රශ්නය මතුවන්නේ දෙවියන් වහන්සේ අප වසන මංදාකිනිය තුළ ඔහු විසින් මවපු පෘථිවිය පමණක් මෙවන් ගෝලීය උණුසුම වැනි විපතකට ඇද දැමුවේ ඇයිද යන ප්‍රශ්නය අපට මතුවේ. එයට පිළිතුර ජගත් ආත්මීය මෙහෙයවීමක් නම් විශ්වය මෙහෙයවන්නා විසින් විනාසයක් තමන් විසින්ම, තම සිතැගි පරිදි නිර්මාණය කර මුදා හැර ඇති බවයි. මෙහෙයවන්නාගේ සිතැගි පරිදි ව්‍යවසනය මෙහෙයවන බව එවිට සක් සුදක් සේ පැහැදිලියි නේද? එවිට පෘථිවිය මත ජීවත්වන ජීවීන්ගේ සහ මානව පැවැත්ම විශ්වය මෙහෙයවන්නාගේ සිතැගි පරිදි ධනේශ්වර සමාජයෙන් අවසන් කිරීමටද සුදානමක් පවත්වාගෙන ආවේ ඇයිද යනුවෙන් තවත් ප්‍රශ්නයක් මතු විය හැකිය. ආත්මීයත්වය විශ්වාස කරන හෝ දෙවියන් වහන්සේ විශ්වාස කර දාර්ශනික පිරිස වත්මනේ ඇතිවීමට යන ව්‍යවසනයට ආත්මීය විසදුමක් තිබේ නම් එය ඉදිරිපත් කළ යුතුය. නමුත් ආත්මීයවාදීන් හෝ විඥානවාදීන් මෙවැනි ව්‍යවසනක් නැත යන්න පවසමින් සිටිනවා වගේම, ව්‍යවසනයක් නැති තැන විසදුමකුත් නැත යන්න පවසමින් සිටිති.

ගෝලිය ව්‍යසනය ගැන නිනව්ව

ආත්මීයත්වය සහ විඥානවාදය විශ්වාස කරන ධාරාවන් කීපයක් මෑත කාලයේදීද ලකාවේ ක්‍රියාත්මක වෙති. ඒ අතර නලීන් ද සිල්වා ප්‍රමුඛ ජාතික චින්තන කණ්ඩායම වගේම පශ්චාත් නූතනවාදීන් හා එයින් කැඩුණ වංගීස සුමණසේකර පුමුඛ බටහිර ඉවුරේ දර්ශන කණ්ඩායම වගේම ජවිපෙ සහ පෙරටුගාමී පක්ෂය වගේම සමන් පුෂ්පකුමාර ප්‍රමුඛ කණ්ඩායම මේ දෘෂ්ටිවාදය නියෝජනය කරන කණ්ඩායම් වෙති. නමුත් මේ ඇතිවන ගෝලීය ව්‍යසනය මොවුන් කිසිම කෙනෙක් සාකච්ඡාවට නොගන්නවා සේම විසදුමක් සාකච්ඡා කිරීම පවා පසෙකට දමා ඇත. ඔවුන් මෑත කාලයේ ප්‍රකාශයට පත් කළ කෘති සියල්ලම පාහේ මම අධ්‍යනය කළ නමුත් ආත්මියත්වය විග්‍රහයෙන් හෝ පැරණි විඥානවාදීන්ගේ විහ්‍රහයෙන්  බිඳක් හෝ ඉදිරියට ගොස් නොතිබුණි. එවිට මට වැටහුනේ ආත්මීයත්වය යනු හුදු වාචික අභිනයකින් ප්‍රශ්න වසා තැබීමට යොදා ගන්නා මෙවලමක් පමණක් බවය.

විශ්වය ගැන භෞතිකවාදී දර්ශනය තුළ මතවාදය ගමන් කරන්නේ ක්‍රිස්තු පූර්ව 500 පමණ කාලයක සිටිය. එම දාර්ශනිකයන් විශ්වය ස්වාභාවික භෞතික ව්‍යුහයක්ය යන්න පවසා තිබුණි. විශ්වයේ ආරම්භය පියවි ඇසට නොපෙනෙන අංශු (පරමාණු) වල සිට අති විශාල ග්‍රහලෝක දක්වා පරිණාමය ඥානනය කිරීමට දාර්ශනික පිවිසුම භෞතිකවාදී දර්ශනයයි. එම ද්‍රව්‍ය බිහිවීම, පැවැත්ම, නිශේධනය යන විවිධත්වයේ ලක්ෂණ වටහා ගැනීමේ චින්තනය පුබුදුවන ලද්දේ භෞතිකවාදී පැවැත්ම විශ්වාස කල දාර්ශනිකයන් විසිනි. මෙම භෞතිකවාදී  දාර්ශනිකයන්  විශ්වයේ මූලික පදනම පරමාණුව බව සොයාගත්තේය. මේ සාකච්ඡාව වර්ධනය වූයේ ඓතිහාසික භෞතිකවාදය නැමති දාර්ශනික සාකච්ඡාව තුළය. එම මතවාදය ඇතිකළ දාර්ශනිකයන් වූයේ පුරාණ භෞතිකවාදීන් (ලෙයුසිපස් ක්‍රි:පූ: 500-430, ඩිමොක්‍රිටස් ක්‍රි:පූ: 460-370, එපිකියුරස් ක්‍රි:පූ: 341-270), පුනරුදයේ භෞතිකවාදීන් හෝ යාන්ත්‍රික භෞතිකවාදීන් (නිකොලස් කොපර්නික්ස් 1473-1543, ගැලීලියෝ ගැලීලි 1564-1642, අයිසෙක් නිව්ටන් 1642-1727), ඉංග්‍රීසි භෞතිකවාදීන් (ප්‍රැන්සිස් බේකන් 1561-1625, තෝමස් හොබ්ස් 1558-1679, ජෝන් ලොක් 1632-1704), ප්‍රංශ භෞතිකවාදීන් (ජුලියන් ඩී ලෙමේට්ට්‍රි 1709-1751, ඩෙනිස් දිද්රෝගේ 1713-1784, පෝලි හෙන්රි හෝල්බාහ් 1729-1789), පරිණාමවාදීන් (ජින් ලමාර්ක් 1744-1829, චාල්ස් ඩාවින් 1809-1882), මානවංශික භෞතිකවාදීන් (ලුඩ්වික් ෆොයර්බාක් 1804-1872, නිකොලායි වෙර්නිෂෙව්ස්කි 1828-1870) සහ මාක්ස්වාදීන් (කාල් මාක්ස් 1818-1883, ප්‍රෙඩ්රික් එංගල්ස් 1820-1895, වී. අයි. ලෙනින් 1870-1924) යන දාර්ශනිකයන් විසිනි.

ස්ටීවන් හොකින් හා භෞතිකවාදී විශ්ව න්‍යාය

මාක්ස්වාදී දාර්ශනික පදනම භෞතිකවාදය බවට පත් වන්නේ මාක්ස්, එංගල්ස් සහ ලෙනින් ඉදිපත් කළ භෞතිකවාදී දාර්ශනික රචනා තුළිනි. එහිදී මොවුන් තිදෙනා සාකච්ඡාවට බදුන් කරන විශ්වයේ ස්වරූපය පරමාණුක විශ්වයක් යන්න භෞතිකවාදී විග්‍රහයකි. එම පරමාණු විශ්වය වත්මනේ ස්ටීවන් හෝකින් (1942-2018) විසින් 1998දී ඉදිරිපත් කළ විදාරණය වන විශ්වය (big bang theory) යන විශ්ව න්‍යාය තුළින්ද, මාක්ස්වාදය විසින් ඉදිරිපත් කළ භෞතිකවාදී විශ්ව න්‍යාය සමග බද්ධ වීම සිදු වී තිබේ. විශ්වයේ ස්වාභාවික භෞතිකය ගොඩනැගෙන්නේ පරමාණු තුළිනි. පරමාණු යනු විවිධත්වයක් සහිත පදාර්ථ සමූහයකි. පරමාණු සමූහය විශ්වය තුළ වලාවන් ලෙස එකතු වී මන්දාකිනි ලෙසත් මන්දාකිනි තුළ සෞරග්‍රහමණ්ඩල නිර්මාණය වී ඉන් අනතුරුව ග්‍රහලෝකවල ජීවය හටගන්නා බව භෞතිකවාදී ස්ටීවන් හෝකින් පැහැදිලි කරයි. අප වසන පෘථිවියද එවැනි ස්වාභාවික භෞතික ක්‍රියාවලියක බිහිවීමකි. ස්වාභාවිකව ගොඩනැගුණු පෘථිවියේ වායුගෝලයේ පරමාණු ව්‍යුහය කෘතිමව වෙනස් වූ පසු ඇතිවන්නේ විනාශයකි. ඒ විනාශයට පෘථිවිය තුළ ජීවත් වන සියලුම ජීවීන් වත්මනේ මුහුණ දෙමින් සිටිති.

පහත රූපය ඒටීවන් හෝකින් විසින් ඉදිපත් කළ විදාරණය වන විශ්වය (big bang theory) නැමති රූප සටහනයි. එහිදී විශ්වය ආරම්භ වන්නේ එකවර මතුවන ආලෝක ප්‍රභවයකිනි. අලෝක ප්‍රභවයෙන් නිකුත්වන ඉලෙක්ට්‍රෝන, ප්‍රෝටෝන සහ නියුට්‍රෝන කාලය අවකාශය තුළ ගමන් කර එක් අවස්ථාකදී එකතුවී පරමාණුවක් සෑදෙයි. එලෙස සෑදෙන පරමාණුව පදාර්ථ වලාවක් ලෙස එකතු වී මන්දාකිනි සෑදෙයි. මන්දාකිනි තුළ පරමාණුක නිහාරිකා බවට පත්වී සූර්යන් ප්‍රමුඛ සෞරග්‍රහමණ්ඩල බිහිවෙයි. සෞරග්‍රහමණ්ඩලය යනු ග්‍රහවස්තු පිහිටීමයි. එම සෞරග්‍රහමන්ඩල වල ජීවය බිහිවීමට අවශ්‍ය සොබාදහම බිහිවන ග්‍රහලෝක වර්ධනය වීමට පටන් ගිනියි. ඉන්පසුව සොබාදහම තුළ ඒක සෛලික ජීවියාගේ සිට වර්ධනය වී ජීවීන්ගේ ක්‍රියාකාරීත්වයක් වර්ධනය වන බව හෝකින් පවසයි. මෙය භෞතිකවාදී විග්‍රහයකි.

පුරාණ භෞතිකවාදය

අප ඉන්නා විශ්වයේ වයස වත්මන වන විට ගණනව කර ඇත්තේ වර්ෂ බිලියන 13.8ක් ලෙසය. එවිට අපගේ සූර්යයාගේ වයස වර්ෂ බිලියන 6ක් ලෙස ගණන් කර ඇත. විශ්වයේ රූප සටහන පහතින් ඇත.

පුරාණ භෞතිකවාදීන් ගේ දාර්ශනික දැක්මෙන් පසුව විඥානවාදයත් එකාබද්ධ කළ දාර්ශනික මතය පාරභෞතිකවාදය ලෙස හදුනාගනී. එහි මූලාරම්භක දාර්ශනිකයා වූයේ ඇරිස්ටෝටල්ය (ක්‍රි:පූ: 384-322). ඔහු මූලික ලෙස පුරාණ භෞතිකවාදීන්ගේ පරමාණුවාදය පිළිගත්තේය. එහිදී සියලු දේවල් ද්‍රව්‍යමය උපතකින් පැන නැගුණ බවත් එය හැඩයක් නැති හා අස්ථීර වූවක් බවත් ඒවා ක්‍රියාත්මක වීමේදී පැවැත්ම හැර වෙන යමක් නොමැති බවත් ඇරිස්ටෝටල් ප්‍රකාශ කළේය. එය නියම සංවේදී දෙයක් බවට පත් වූයේ ද්‍රව්‍යය එකී ස්වරූපයෙන් හදුනාගැනීමයි යන්න ඔහු පැවසීය. එම මතය භෞතිකවාදී දාර්ශනික මතවාදය නියෝජනය කළේය. නමුත් ඔහුගේ මතවාදයේ ඊළග කොටසින් ගැටළු මතු කළේය. ඇරිස්ටෝටල් පරමාණුක ද්‍රව්‍යයේ ක්‍රියාකාරීත්වය චලිතයෙන් වෙන් කළේය. යම් පරමාණුක ද්‍රව්‍යකට චලිතය පිටතින් ඇතුලු කරන බව ඔහු පෙන්වා දුන්නේය. ද්‍රව්‍යය අස්ථිර තත්වයක සිට ස්ථීර තත්වයකට මාරුවීමේදී සහ එක් තත්වයක සිට තවත් තත්වයකට වෙනස් වීමේ ප්‍රභවය වූ චලිතය මෙහෙයවන්නේ දෙවින්වහන්සේ බව ප්‍රකාශ කළේය. ඇරිස්ටොටල්ගේ විශ්වය පිළිබද න්‍යාය භෞතික ප්‍රවනතා සමග විඥානවාදී ප්‍රවනතා ගැබ්වීම නිසා පාරභෞතිකවාදය ලෙස නාමකරණය වූයේ එලෙසිනි. මේ නිසාය ඔහුගෙන් පසුව විවිධ කාලවකවානුවල සාකච්චාවට ලක්වූ විවිධ පාරභෞතිකවාදී ප්‍රවනතා තිබුණි. ඒ අරාබි පාරභෞතිකවාදය (අල් බෘරූනි 973-1050, අව් සෙනා 980-1073, ඉබන් රුෂ්ද් 1126-1198) ඉන්පසුව විඥානවාදී පණ්ඩිතවාදය (තෝමස් ඇක්වයිනාස් 1225-1272) ඉන් පසුව නව පාරභෞතිකවාදය ලෙස (රෙනේ ඩෙකාට් 1596-1650, බෙනඩික් ස්පිනෝසා 1632-1677, ගොට්ප්‍රිඩ් ලිබ්නිස් 1646-1716) යන දාර්ශනිකයන්ව හදුන්වා දිය හැකිය. 

එවිට මතුවන ප්‍රශ්නය වන්නේ විශ්වය දෙවියන්වහන්සේගේ පාලන ක්‍රියාවලියක්ද? නැත්නම් ආත්මීය පාලන ක්‍රියාවලියක්ද? නැත්නම් ස්වාභාවික භෞතික ක්‍රියාවලික්ද? යන්නය. එවිට දෙවියන්ගේ පාලන ක්‍රියාවලියක් හෝ ආත්මීය ක්‍රියාවලියක් නම් එය නොදන්නා සහ සොයාගත නොහැකි ක්‍රියාවලියකි. මේ විශ්වය ස්වාභාවික භෞතික ක්‍රියාවලියක් නම් එය ගැන පරීක්ෂණ මගින්, නිරීක්ෂණ මගින් විද්‍යානුකූලව තහවුරු කර ගත හැකිය. එවිට මානවයාට භෞතිකවාදී දැක්මක් තුළින් එයට විසදුම් සෙවිය හැකිය. භෞතිකවාදී සොයාගැනීම ගැන මෙසේ විස්තර කළ හැකිය.

භූ විද්‍යාඥයන්ගේ මතය

පෘථිවියට වයස වර්ෂ බිලියන 4.5කි. එහිදී වර්ෂ බිලියන 4කට ආසන්න කාලයක් පෘථිවි පෘෂ්ඨය ස්වාභාවිකව සකස් වූ කාල පරිච්ඡේදය ලෙස හදුනාගනියි. ඉන් පසු වසර මිලියන 538ක සිට වර්තමානය දක්වා ජීවීන් ඇති වූ යුගය ලෙස හදුනාගන්නේ පැනරොසොයික් යුගය (Phanerozoic period) නමිනි. එහිදී පැනරොසොයික් යුගය කාලපරිච්ඡේදය ජීවයේ ආරම්භයෙන් පසුව කාලවකවානු තුනක ව්‍යාප්තියක් අත් කර ගත් බව භූ විද්‍යාඥයන් සනාථ කරයි. එනම් පළමු යුගය වන පැලියෝසොයික් යුගය (Paleozoic period), දෙවැනි යුගය වන මෙසෝසොයික් යුගය (Mesozoic period) සහ වත්මන් යුගය ලෙස හදුන්වන පැලියෝජීන් යුගය (Paleogene Period) යනුවෙන් මේ යුග තුන භූ විද්‍යාඥයන් නාමකරණය කරති.

ඒ ජීවීන්ගේ ආරම්භක යුගය වන පැලියෝසොයික් යුගය යනු භූ විද්‍යාත්මක, දේශගුණික සහ පරිණාමීය වෙනස්කම් වලින් ජීවයක් ඇතිවීම ස‍දහා අකාබනික තත්වයේ සිට කාබනික තත්වය දක්වා වගේම ඒක සෛලී ජීවියාගේ සිට බහුත්ව සෛල ජීවීන් දක්වා වර්ධනය හටගත් කාල පරිච්ඡේදයයි. පෘථිවි ඉතිහාසයේ ජීවයේ වේගවත්ම සහ පුළුල් විවිධාංගීකරණය වූ ජීවී විශේෂ බිහිවීම ලෙස හැඳින්වෙන ආත්‍රපෝඩාවන්, මොලුස්කාවන්, මාළු, උභයජීවීන් සහ උරගයින් යන සියල්ලම පැලියෝසොයික් යුගයේදී පරිණාමය විය. පැලියෝසොයික් යුගය අවසන් වූයේ විශාලතම වඳවීමේ සිදුවීම වන පර්මියන්-ට්‍රයැසික් (permian Triassic) නැමති වඳවීමේ ක්‍රියාවලිය සිදුවීමෙනි. මෙම ව්‍යවසනයේ බලපෑම කෙතරම් විනාශකාරී වූයේද යත්, ගොඩබිම තුළ නැවත ජීවයක් ඇති වීමට වසර මිලියන 30ක අන්තර් කාලයක් ගත විය.

ඉන් පසුව වසර මිලියන 251ට පෙර ආරම්භ වූ විශාල ශරීරයන් සහිත ඩයනොසිරයන් ජීවත් වූ යුගය නාමකරණය වන්නේ මෙසෝසොයික් යුගය යනුවෙනි. මෙසෝසොයික් යුගයේ සැලකිය යුතු භූගෝලීය, දේශගුණික සහ පරිණාමීය ක්‍රියාකාරකම්වල කාලයක් විය. මේ යුගය වර්ෂ මිලියන 251 සිට වර්ෂ මිලියන 66 දක්වා පැවතුනි. මේ යුගයද පරිණාමීය වර්ධනයන් අවස්ථා තුනකදී පරිවර්තනයට ලක් වූ බව භූ විද්‍යඥයන්ගේ මතයයි. මෙම ජීවීන් වද වීමට හේතු වූයේ පෘථිවිය සමග ඇති වූ ග්‍රාහක ඝට්ටනයක් මුල් කරගෙනය. එම ග්‍රාහකය දකුණු ඇමරිකාවෙි පෙනිසිවුලාවේ තවමත් ශේෂ වී ඇත. එම ග්‍රාහක ඝට්ටනය පෘථිවි ඉතිහාසයේ විශාලතම ජීවී වඳවීම ලෙස සැලකෙන බැවින් එය “මහා මියයාම” ලෙසද හැඳින්වේ.

මියගිය ජීවින්ගේ පොසිල කොටස්

ඉන් පසුව වර්තමානයේ සිට මිලියන 23කට පෙර නැවත ජීවීන්ගේ ආරම්භය සනිටුහන් වන අතර එය පැලියෝජීන් යුගය යනුවෙන් අප වසන යුගය නාමකකරණය කරයි. වසර මිලියන 66කට පෙර අවසන් වූ මෙසෙසොයික් යුගයේ සිට පැලියෝජීන් යුගය ආරම්භ වීමට වසර මිලියන 43ක අන්තර් කාල පරිච්ඡේදයක් ගෙවී ගොස් ඇත. පැලියෝජීන් යුගයේදී බහුල සත්ව හා ශාක ජීවීන් පෘථිවි පෘෂ්ඨයේ විවිධ ස්ථාන වල ව්‍යාප්ත වී, විවිධාංගීකරණය වී සහ මානවයා දක්වා පරිණාමය වී සමාජ ව්‍යුහයන් බිහි වී ජනපදකරණය ඇති වී 1975න් පසුව නව ලිබරල්වාදය විසින් ගොඩ නැගූ නගර ව්‍යුහය දක්වා වර්ධන වූවා සේම, බලවත් ධනේශ්වර ආධිපත්‍යක් මානව සමාජය තුළ ඇති කර ගන්නට සමත් වූයේය. වත්මනේ නාගරීකරණය වූ මානව ජන ව්‍යුහය සකස්වී ඇත්තේ 70%ක් නරගරවල වෙසෙන අතර 30%ක් ග්‍රාමීයව ජවත් වෙති. එය සංඛ්‍යාත්මකව බැලුවහොත් වත්මනේ බිලියන 8ක ජනතාව ගෙන් බිලියන 6ක ජනතාවක් නගරවල සහ බිලියන 2ක ජනතාවක් ග්‍රාමීයව ජීවත් වෙති. මේ ක්‍රියාවලිය නිසා නගරවල වායුගෝලය දූෂණයට ලක්වීම වේගවත් වී තිබේ. මේ මොහොත වන විටත් චීනයේ බීජින් නගරය දූෂිතම නගර අතර අංක එකට වැටී ඇත. ඒ වගේම ඉන්දියාවේ දිල්ලි සහ මුම්බායි නගර දෙකද එලෙස දූෂිත නගර ලෙස නාමකරණය වූ නගරයි. වත්මනේ ආර්ථික ස්ථායීතාවයක් නොමැතිකම නිසා නාගරික නිවාසවල ජීවත්වන ජනතාව තම නිවාසවලින් එළියට වැටෙන සංඛාත්මක අගය ලෝකය පුරා විශාල වී තිබේ.

ප්‍රශ්නය මතු වී තිබෙන්නේ වර්ෂ මිලියන 538ක් පුරා ජීවී පරිවර්තන කාලපරිච්ඡේදයේ මිය ගිය ජීවීන්ගේ පොසිල කොටස් සැගවුනේ මුහුදු පතුලේය. ශාක භශ්ම ද පොළවේ තැන්පත් වූවාය. මේවා කාර්මික විප්ලවයෙන් ගොඩ ගෙන පොසිල ඉන්ධන කොටස් බොර තෙල් ලෙසද සහ ශාක භශ්ම කොටස් ගල් අගුරු ලෙසද දහනය කිරීමට යොමුවීමත් සමග ඉන් හටගන්නා කාබන් පරමාණු වායුගෝලයේ තැන්පත් විය. මේ මොහහොත වන විට වායුගෝලයේ කාබන් පරමාණු ප්‍රමාණය ධනේශ්වර සමාජය ආරම්භ කරන විට වායුගෝලයේ පැවති ප්‍රමාණයට වඩා 26% වැඩිවීමක් දක්වා වර්ධනය වී ඇත. කාබන් පරමාණු වැඩිවීම ගෝලීය උෂ්ණත්වය ධනේශ්වර සමාජය ආරම්භ වන (1770) විට පැවති මට්ටමට වඩා දැවැන්ත ප්‍රමාණයකින් වර්ධන වී ඇති බව පරීක්ෂණ වලින් තහවුරු කර තිබේ.

මෙහිදී බැලිය යුතු තවත් පැත්තක් ඇත. ඒ සියලුම ජීවීන් ආශ්වාස ප්‍රාශ්වාස කරති. එහිදී ඔක්සිජන් පරමාණුව ආශ්වාසයේදී ගෙන ප්‍රාශ්වාසයේදී කාබන් පිටකරති. සෑම ජීවියකුම පරමාණු නිෂේධනයකට සම්බන්ධ වෙති. අනෙක් පැත්ත ශාක කාබන් අවශෝෂණය කරගෙන ඔක්සිජන් පිටකරති. එවිට ශාක සහ ජීවීන් අතර පැවතුනේ ස්වාභාවික අන්තර් සම්බන්ධයකි. ඒ ස්වාභාවික අන්තර් සම්බන්ධය බිඳ වැටුනේ ධනේශ්වර සමාජ භාවිතයේදී නව ලිබරල්වාදී ක්‍රියාවලිය තුළදීය. ඒ හරහා බීජින් නගරයේ ඔක්සිජන් ප්‍රතිශතය අවම මට්ටමක් දක්වා ගමන් කර ඇත. ඒ නිසා බීජින් නගරයේ වැසියන්ට කැනඩාවෙන් ආනයනය කළ ඔක්සිජන් පැකට් විකිනිමට ඇත. ඒ අනුව බැලුව විට ගෝලීය භෞතිකයේ විනාශය විවිධ පැති දෘශ්‍යමාන වීමට පටන්ගෙන තිබේ. ඒවා භෞතිකවාදීව විමසා බැලුව හොත් ධනේශ්වර සමාජය විසින් ගෙන ගිය ප්‍රතිපත්ති වලින් මේ ව්‍යවසනය ඇති වූ බව විද්‍යානුකූලව තහවුරු වෙයි. එමනිසා මේ ඇතිවන ව්‍යවසනයට මුහුණ දෙන සමාජ කණ්ඩායම් ලෝකය පුරාම විවිධත්වයක් සහිතව අරගලයට පැමිණීම දැක ගත හැකිය. එය ධනේශ්වර ක්‍රමය පෙරලා නව සමාජ ක්‍රමයක් ඇති කර ගැනීමට ජන අරගලය ප්‍රමුඛ කරගෙන දැවැන්ත උද්ඝෝෂණ පැන නැගීම ලෝකය පුරා සුලභ සිදුවීමක් වී තිබේ.

ව්‍යයසනයට විසදුම මාක්ස්වාදී දෘෂ්ටිවාදයයි

මෙය ආත්මීය සාධකයක් හෝ දෙවියන්ගේ සිතැඟි පරිදි මෙහෙවයන ක්‍රියාවක් නම් මානවයාට කිසි දෙයක් කළ නොහැක. එය අප ජීවත්වන පැලියෝජීන් යුගය ආත්මීය සාධකයක් මත මෙහෙයවන්නාට වන්දනාමාන කිරීම හෝ යාඥා කිරීම හෝ භක්තිවන්ත වීම වැනි නිෂ්ක්‍රීය ක්‍රියාමාර්ග තේරා ගත හැකිය. එම ක්‍රියාවන් මගින් මානවයාට විසදුමක් ලැබෙන්නේ නැත. මේ කරුණ භෞතිකවාදීව විග්‍රහ කර ගතහොත් එහි ඇති සංඝගටක සමග වෙනස්කම් රාශීයක් කළ හැකිය. ඒ සදහා එක් කරුණක් පැවසුවහොත්, පුද්ගලික ප්‍රවාහන සේවයෙන් ලෝකයේ ධාවන වන වාහන බිලියන 1.7 වෙනුවට පොදු ප්‍රවාහන සේවය ස්ථාපිත කළ හොත්, පොදු වාහන මිලියන 8ක පමණ ඉතා අඩු ප්‍රමාණයකින් ලෝකයටම පොදු ප්‍රවාහන සේවයක් සැපයිය හැකියි. එවිට ලෝකය පුරා ගෝලීය ධනවාදය විසින් මුදාහරින කාබන් ප්‍රතිශතය 99%ක ප්‍රමාණයකින් පහත හෙලිය හැකිය. එය කළ හැක්කේ භෞතිකවාදය පිළිගත් මාක්ස්වාදීන්ට පමණි. මන්ද එය සමාජවාදී දැක්මක් නිසාය. ඒ වගේම ආත්මීයවාදීන් හෝ විඥානවාදීන් හෝ පාරභෞතිකවාදීන් විසදුමකට එයට එකඟ නැත. භෞතිකයේ ඇතිවන ව්‍යවසනයට මාක්ස්වාදී දෘෂ්ටිවාදය තුළ සමාජීය විසදුම් ඇත. ඒවා සාකච්චා කර වැඩපිළිවෙලක් සකසා සංවිධාන ශක්තිය වර්ධනය කරගෙන විප්ලවකාරී වෙනසක් සඳහා සමාජයට නායකත්වයක් සැපයිය යුතුය. එවිට එය ගොඩනැගිය හැක්කේ සොබාදහම සමග මුසුවූ සමාජ ආර්ථික වැඩපිළිවෙලක් තුළින් පමණි. එය අපි හරිත සමාජවාදය යනුවෙන් නාමකරණය කරමු.

චමිල් ජයනෙත්ති

The post ධනවාදයේ වසගය සහ මාක්ස්වාදී දෘෂ්ඨිවාදය appeared first on Asia Commune.

1. Economic Resilience & Democratic Ownership

• Worker cooperatives distribute ownership and decision-making power among employees, reducing wealth inequality.
• They tend to be more stable during economic crises because workers have a vested interest in the company’s long-term success rather than short-term profit maximization.
• Studies show cooperatives have lower failure rates compared to traditional businesses.

2. Fair Wages & Reduced Exploitation

• Workers in cooperatives often earn better wages and benefits since profits are shared equitably.
• They eliminate the traditional employer-employee hierarchy, reducing labor exploitation.

3. Addressing Precarious Work & Job Insecurity

• In an era of gig economy precarity, cooperatives offer stable, dignified employment.
• Platforms like Platform Cooperativism (e.g., driver-owned ride-sharing co-ops) provide alternatives to exploitative tech giants.

4. Sustainability & Ethical Business Practices

• Cooperatives often prioritize environmental sustainability over unchecked profit growth.
• Many focus on local economies, reducing carbon footprints from global supply chains.

5. Community Development & Local Empowerment

• Cooperatives keep wealth circulating locally rather than extracting it to distant shareholders.
• They foster stronger communities by aligning business goals with social needs (e.g., housing co-ops, credit unions).

6. Alternative to Corporate Monopolies

• As multinational corporations dominate key sectors (tech, agriculture, retail), cooperatives provide decentralized, democratic alternatives.
• Examples: Mondragon Corporation (Spain), Arizmendi Bakery (U.S.), and Amul Dairy (India).

7. Response to Automation & AI Displacement

• Worker-owned firms can ensure that automation benefits employees rather than just owners.
• Cooperatives can implement worker-guided AI adoption, ensuring fair transitions.

8. Global Movements & Policy Shifts

• Governments (e.g., Spain, Italy, Argentina) and international bodies (UN, ILO) are increasingly supporting cooperatives as part of inclusive economic policies.
• The “Solidarity Economy” movement promotes cooperatives as a key model for post-capitalist economies.

Challenges & the Path Forward

Despite their benefits, worker cooperatives face obstacles like limited access to capital, lack of legal frameworks, and competition with corporate giants. However, with growing interest in economic democracy, ethical business, and climate justice, cooperatives are poised to play a crucial role in shaping a more equitable global economy.

A worker cooperative is a type of cooperative that is owned and democratically controlled by its employees. In a worker cooperative, the members are both the labor force and the owners, sharing in the profits and decision-making processes. This model emphasizes democratic governance, with each member typically having one vote in the cooperative’s affairs, regardless of their investment or role in the organization.

Worker cooperatives are based on principles of cooperation, mutual aid, and collective benefit, which align with the values of social responsibility and shared prosperity. They can be found in various sectors, including manufacturing, services, and retail.

Examples of worker cooperatives include:

1. Mondragon Corporation – Based in the Basque region of Spain, Mondragon is one of the largest and most successful worker cooperatives in the world. It operates in several industries, including finance, industry, retail, and knowledge.

2. The Evergreen Cooperatives in Cleveland, Ohio, USA – This is a network of worker-owned cooperatives, including a green laundry, a solar panel installation company, and an urban farming initiative, aimed at creating sustainable jobs and fostering community development.

3. Suma Wholefoods – Based in the UK, Suma is the largest independent wholefood wholesaler and distributor in the country, and it is entirely worker-owned.

4. Cooperative Home Care Associates (CHCA) – Located in the Bronx, New York, CHCA is one of the largest worker cooperatives in the United States and provides home healthcare services.

These examples demonstrate how worker cooperatives can empower employees, contribute to local economies, and promote sustainable business practices.

The post ‘Worker Cooperatives’ Global Importance Today appeared first on Asia Commune.

The post Keep Left Invites you, PUBLIC MEETING appeared first on Asia Commune.

The tale of the coast and its fishermen, as narrated by Majeed Motani, intertwines stories of the sea and the lives bound to its tides echoing the struggles and resilience immortalized in Shah Latif’s verses. He portrays the sea as a cradle of life, where fish thrive, mangroves stand tall, and countless aquatic birds find sanctuary. The 17 creeks and the mighty Indus River once played a crucial role, their waters flowing unrestrained into the welcoming embrace of the ocean.

#untoldstories #Sindhtv

The post Untold Stories With Fahmida Riaz | 31 March 2025 | Sindh TV News appeared first on Asia Commune.